Wypadanie odbytu i odbytnicy jest zwykle wynikiem wrodzonego lub nabytego osłabienia mięśni, na których podwieszona jest odbytnica oraz mięśni krocza. Choroba może rozwijać się także w związku ze znacznego stopnia osłabieniem i zwiotczeniem zwieraczy odbytu. Przyczyna wrodzonej postaci choroby występującej u małych dzieci nie jest jak dotąd jednoznacznie wyjaśniona.

Czynniki sprzyjające zachorowaniu

• Nadmierne parcie na stolec, przewlekłe zaparcie, nawracające biegunki, nadużywanie środków przeczyszczających
• Wielokrotne porody, zwłaszcza jeżeli połączone były z szyciem naciętego lub pękniętego krocza
• Choroby przebiegające z przewlekłym kaszlem
• Nieleczone żylaki odbytu
• Stany po rozległych operacjach okolicy odbytu
• Płeć żeńska i podeszły wiek
• Choroby neurologiczne, zwłaszcza stwardnienie rozsiane, niedowłady po udarach mózgu, uszkodzenie kręgosłupa
• Stany znacznego wyniszczenia lub niedożywienia

Sposoby zapobiegania

• Unikanie zaparć oraz biegunek, dbałość o prawidłową konsystencję stolca oraz regularne wypróżnienia
• Kobiety powinny po porodzie wykonywać serie specjalnych ćwiczeń (tak zwane ćwiczenia Kegla), aby uniknąć nadmiernego zwiotczenia mięśni krocza i miednicy

Przewidywany przebieg choroby
W przypadkach prawidłowo leczonych zwykle dochodzi do ustąpienia choroby, zaś u dzieci zwykle mija ona zupełnie bez śladu. Przy braku leczenia stopniowo nasilają się objawy prowadzące do znacznego stopnia pogorszenia jakości życia, a często nawet do rozwoju poważnych stanów nerwicowych.

Możliwe powikłania

• Owrzodzenie (ubytek, pęknięcie) błony śluzowej i krwawienie w przypadkch stałego wypadnięcia odbytu lub odbytnicy
• Nieodwracalne rozciągnięcie zwieraczy odbytu prowadzące do uciążliwego nietrzymania gazów i stolca

Badania dodatkowe
Podstawą rozpoznania jest rozmowa lekarza z pacjentem, a następnie staranne oglądanie i badanie odbytu i jego okolicy. Dodatkowo często wykonuje się endoskopowe badania głębiej położonych odcinków odbytu i odbytnicy, a więc anoskopię, rektoskopię lub nawet sigmoidoskopię. W przypadku zakwalifikowania do leczenia operacyjnego wykonuję się rutynowe badania oceniające ogólny stan pacjenta.